Umowa AETR - długo oczekiwane oficjalne tłumaczenie... Część 2

W dniu 28 marca 2014 r. w Dzienniku Ustaw (Dz. U. z 2014 r. poz. 409) zostało opublikowane "Oświadczenie Rządowe z dnia 10 grudnia 2013 r. w sprawie mocy obowiązującej Zmian do Umowy europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzonej w Genewie dnia 1 lipca 1970 r., przyjętych w Genewie w dniach 27 listopada 2003 r., 16 marca 2006 r. i 20 czerwca 2010 r.".

Załącznikiem do powyższego Oświadczenia Rządowego - jest "ujednolicony tekst wskazanej wyżej umowy, uwzględniający nowelizacje wprowadzone powyższymi zmianami".
. 

* * * CZĘŚĆ 2 * * *

.
Wczoraj postanowiłem sprawdzić, czy Umowa AETR i R561/2006 zawierają równoznaczne (a najlepiej - tożsame) postanowienia.
Analizę Umowy AETR zacząłem od jej artykułu 2, definiującego zakres obowiązywania tejże Umowy.
Porównując treść tej Umowy ogłoszoną w Dzienniku Ustaw w języku polskim, z wersją dostępną na stronach UNECE w języku angielskim - okazało się, że można mieć uzasadnione zastrzeżenia do jakości tłumaczenia.

Żeby jednak niczego istotnego nie zgubić gdzieś po drodze - warto chyba jednak zachować porządek i przeanalizować całą umowę AETR od początku do końca, zachowując kolejność jej poszczególnych zapisów.
W tej sytuacji - wypełniam lukę. Zaczynam od samego początku.


Tytuł i preambuła

Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe
przewozy drogowe (AETR)

Umawiające się Strony,
pragnąc popierać rozwój i usprawnienie międzynarodowych przewozów drogowych
pasażerów i ładunków,
przekonane o potrzebie zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, uregulowania
niektórych przepisów dotyczących warunków zatrudnienia w międzynarodowym transporcie
drogowym zgodnie z zasadami Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz wspólnego ustalenia
niektórych środków dla zapewnienia przestrzegania takiego uregulowania,
uzgodniły, co następuje:
(...)

.
W preambule do AETR nie została umieszczona żadna wzmianka na temat celowego dostosowania jej postanowień do R561/2006. Nie ma zatem żadnej gwarancji, że rzeczywiście udało się spełnić postulat zawarty we wcześniej przytoczonym pkcie 8 preambuły do R561/2006 i doprowadzić do stanu, w którym R561/2006 i AETR zawierają identyczne rozwiązania.
Okoliczność ta - tym bardziej uzasadnia celowość porównania postanowień obu tych aktów prawnych.



Artykuł 1

Tzw. słowniczek pojęć; jego odpowiednikiem w R561/2006 jest artykuł 4. Ze względu na dość pokaźną liczbę definiowanych pojęć, poszczególne definicje będą rozpatrywane pojedynczo lub w niewielkich grupach pojęć ściśle powiązanych ze sobą.



Artykuł 1 lit. lit. a-e

Definicje pojazdu i pojęć pokrewnych; odpowiednik art. 4 lit. b R561/2006.

Umowa AETR:

Artykuł 1
Określenia

W rozumieniu niniejszej umowy określenie:
( a ) „pojazd” oznacza każdy pojazd samochodowy lub przyczepę; określenie to obejmuje zespół pojazdów;
( b ) „pojazd samochodowy” oznacza każdy pojazd drogowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, zasilanym z własnego źródła energii, który służy normalnie do przewozu osób lub rzeczy; określenie to nie obejmuje ciągników rolniczych;
( c ) „przyczepa” oznacza każdy pojazd przeznaczony do ciągnięcia przez pojazd samochodowy; określenie to obejmuje naczepy;
( d ) „naczepa” oznacza każdą przyczepę przeznaczoną do sprzęgania z pojazdem samochodowym w taki sposób, że część naczepy spoczywa na pojeździe samochodowym i że znaczna część masy naczepy i jej ładunku obciąża pojazd samochodowym;
( e ) „zespół pojazdów” oznacza sprzężone ze sobą pojazdy, poruszające się po drodze jako całość;
(...)

.
Rozporządzenie 561/2006:

Artykuł 4
Dla celów niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają następujące definicje:
(...)
b) „pojazd” oznacza pojazd silnikowy, ciągnik, przyczepę lub naczepę albo zespół tych pojazdów, zdefiniowanych w następujący sposób:
— „pojazd silnikowy”: pojazd z własnym napędem, poruszający się po drogach, inny niż pojazdy stale poruszające się po szynach i zwykle używany do przewozu osób lub rzeczy,
— „ciągnik”: pojazd z własnym napędem, poruszający się po drogach, inny niż pojazd stale poruszający się po szynach i skonstruowany specjalnie do ciągnięcia, pchania lub poruszania przyczep, naczep, urządzeń lub maszyn;
- „przyczepa”: pojazd skonstruowany do sprzęgania go z pojazdem silnikowym lub ciągnikiem;
— „naczepa”: przyczepa bez przedniej osi sprzęgana w taki sposób, że znaczna cześć jej ciężaru i ciężaru jej ładunku spoczywa na ciągniku lub pojeździe silnikowym;
(...)

.
Różnice:

• R561/2006 co do zasady obejmuje również przewozy drogowe wykonywane ciągnikami rolniczymi i leśnymi (możliwe wyjątki są określone w art. 13 lit. c R561/2006);
• AETR z definicji nie dotyczy realizacji przewozów drogowych przy użyciu ciągników rolniczych (jej postanowieniami są jednak objęte przewozy drogowe realizowane przy pomocy wszelkich innych ciągników niż rolnicze - siodłowych, balastowych, leśnych etc.);
• według AETR - pojazdy przeznaczone do ciągnięcia przez ciągniki rolnicze nie mieszczą się w definicji "przyczepy" (w konsekwencji faktu, że określenie zdefiniowane w lit. b nie obejmuje ciągników rolniczych);
• w R561/2006 jest konsekwentnie podkreślane, że pojazdem silnikowym nie jest pojazd stale poruszający się po szynach; brak analogicznego sformułowania w AETR;
• definicja "pojazdu samochodowego" z AETR jest zastanawiająco zbieżna z definicją "pojazdu silnikowego" z R561/2006";
• ciągnik siodłowy (a także każdy inny niż rolniczy), który wszak nie służy do przewozu osób ani rzeczy, lecz do ciągnięcia naczep (lub przyczep) - nie mieści się w definicji "pojazdu samochodowego", określonej w polskim tłumaczeniu AETR.

Odnośnie dwóch ostatnich punktów powyższego wyliczenia - okazuje się, że już sama nazwa jest przetłumaczona błędnie, zaś na domiar złego - tłumacz całkowicie pominął bardzo istotną część postanowień art. 1 lit. b AETR.

W AETR w języku angielskim definicja ta została sformułowana następująco:

(...)
( b ) “motor vehicle” means any self-propelled road vehicle which is normally used for carrying persons or goods by road or for drawing, on the road, vehicles used for the carriage of persons or goods; this term does not include agricultural tractors;
(...)

czyli:
"( b ) „pojazd silnikowy” oznacza każdy pojazd drogowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, zasilanym z własnego źródła energii, który służy normalnie do drogowego przewozu osób lub rzeczy lub do ciągnięcia pojazdów służących do przewozu drogowego osób lub rzeczy; określenie to nie obejmuje ciągników rolniczych;".

Dla porównania - definicja pojazdu silnikowego z art. 4 lit. b tiret pierwsze R561/2006:

(...)
— ‘motor vehicle’: any self-propelled vehicle travelling on the road, other than a vehicle permanently running on rails, and normally used for carrying passengers or goods,
(...)

.
W konsekwencji powyższego - również wszystkie pozostałe przepisy AETR, zawierające tłumaczenie pojęcia "motor vehicle" jako "pojazd samochodowy" - są przetłumaczone błędnie; w szczególności: art. 1 litery a, c i d AETR.

W miarę poprawnie przetłumaczona jest jedynie definicja "zespołu pojazdów" określona w art. 1 lit. e AETR (w tej definicji byłoby bardzo trudno coś zepsuć; aczkolwiek nawet Tłumacz Google daje sobie radę lepiej, używając zamiast wyrazu "sprzężone" - wyrazu "złączone", zastosowanego w art. 2 pkt 49 Ustawy Prawo o ruchu drogowym)...




Artykuł 1 lit. f

Definicja dopuszczalnej masy całkowitej; odpowiednik art. 4 lit. m R561/2006.

Umowa AETR:

(...)
( f ) „dopuszczalna masa całkowita” oznacza maksymalną masę pojazdu wraz z ładunkiem, ustaloną jako dopuszczalną przez właściwy organ kraju rejestracji pojazdu;
(...)

.
Rozporządzenie 561/2006:

(...)
m) „dopuszczalna masa całkowita” oznacza maksymalną dopuszczalną roboczą masę pojazdu z pełnym ładunkiem;
(...)

.
Różnice:

• AETR precyzyjnie odsyła do ustaleń zawartych w dowodzie rejestracyjnym;
• R561/2006 zawiera w tym miejscu niemal circulus in definiendo.

Tłumaczenie OK.



Artykuł 1 lit. g-h

Definicja przewozu drogowego i międzynarodowego przewozu drogowego; częściowo odpowiednik art. 4 lit. a R561/2006.

Umowa AETR:

(...)
( g ) „przewóz drogowy” oznacza każdą podróż odbywaną w całości lub części po drogach publicznych, z ładunkiem lub bez, pojazdem używanym do przewozu osób lub rzeczy;
( h ) „międzynarodowy przewóz drogowy” oznacza przewóz drogowy, w czasie którego następuje przekroczenie przynajmniej jednej granicy;
(...)

.
Rozporządzenie 561/2006:

(...)
a) „przewóz drogowy” oznacza każdą podróż odbywaną w całości lub części po drogach publicznych przez pojazd, z ładunkiem lub bez, używanym do przewozu osób lub rzeczy;
(...)

.
Różnice:

• R561/2006 nie zawiera definicji międzynarodowego przewozu drogowego;
• według AETR to kierowca odbywa podróż pojazdem, według R561/2006 podróż jest odbywana przez pojazd;
• polskie tłumaczenie AETR nie precyzuje, czy chodzi o przekraczanie granic państw, czy może granic innego rodzaju; można się tego jedynie domyślać.

Ostatni punkt jest to kolejna wada tłumaczenia.
W AETR w języku angielskim definicja ta została sformułowana następująco:

(...)
( h ) “international road transport” [“international carriage by road”] means road transport which involves the crossing of at least one frontier;
(...)

Angielski wyraz "frontier" odnosi się do pogranicza i granic państwowych (ewentualnie stanów w USA); nie ma tak szerokiego znaczenia, jak polski wyraz "granica", który może odnosić się również do innych jednostek podziału terytorialnego (województwa, powiatu, gminy), a ponadto może również oznaczać np. limit, kres...
Tłumacz najwyraźniej nie wziął pod uwagę, że do formułowania aktów prawnych nie ma zastosowania reguła dotycząca umów cywilnych (art. 65 § 2 Kodeksu cywilnego: "W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu."), lecz w tym przypadku może mieć znaczenie nawet przecinek...

* * * * *

.
Na razie odkładam dalszą analizę Umowy AETR. Pod literą i znajduje się dosyć obszerna definicja "usług regularnych", stanowiąca odpowiednik "regularnych przewozów osób" z art. 4 lit. n R561/2006; przepis unijny odsyła jednak do definicji zawartej w Rozporządzeniu Rady (EWG) nr 684/92 z dnia 16 marca 1992 r. w sprawie wspólnych zasad międzynarodowego przewozu osób autokarem i autobusem, który to akt prawny został uchylony w całości przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1073/2009 z dnia 21 października 2009 r. w sprawie wspólnych zasad dostępu do międzynarodowego rynku usług autokarowych i autobusowych i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006. Wychodzi na to, że ustawodawca europejski czegoś nie dopatrzył, ponieważ R1073/2009 uchyla w całości R684/92, ale nie modyfikuje równocześnie zapisu art. 4 lit. n R561/2006 odwołującego się do uchylonego R684/92 (jedyna zmiana w R561/2006 wynikająca z R1073/2009 polega na dodaniu w art. 8 R561/2006 nowego ust. 6a).
Tak czy siak - prawdopodobnie nieodzowne będzie również przytoczenie i porównanie zapisów R1073/2009 oraz uchylonego R684/92...


Przywołane akty prawne:

• Umowa AETR w języku polskim (Dz. U. z 2014 r., poz. 409);
• Umowa AETR w języku angielskim (ze stron UNECE);
• Rozporządzenie nr 561/2006 w języku polskim (tekst ujednolicony);
• Rozporządzenie nr 561/2006 w języku angielskim (tekst ogłoszony);
• Rozporządzenie nr 1073/2009 w języku polskim (tekst ujednolicony);
• Kodeks cywilny (tekst ujednolicony);
• Ustawa Prawo o ruchu drogowym (tekst ujednolicony).